تراپ

فصل اول - مبانی نظری آموزش تیراندازی به اهداف پروازی
 

منابع معتبر و قابل دسترسی در رشته­های المپیکی اهداف پروازی بسیار محدودند. به ندرت در منابع مربوط به سایر رشته­های ورزشی نیز می توان مطلبی یافت که در تیراندازی به اهداف پروازی به کار بیاید. اغلب آنچه در کتاب­ها و منابع مختلف آمده است مربوط به تراپ آمریکایی[i]، دی-تی-ال[ii] و اسکیت آمریکایی است.

رشته های تیراندازی به اهداف پروازی رشته­هایی مهارتی هستند و در گروه ورزش­های نیازمند به اجرای مهارت­های پیچیده قرار می­گیرند. تیراندازان باید بتوانند مهارت خود را در دفعات زیاد به نحوی ماهرانه تکرار کنند. از این رو باید با آموزش دقیق و تمرینات کیفی به شرایطی دست پیدا کرد که بین خواست تیرانداز و اجرای مهارت ارتباطی موثر برقرار شود. باید تیرانداز باید بداند اگر مهارت را به درستی اجرا نماید به هدف خود دست خواهد یافت.

این امر بسیار مهم است چرا که به دلیل وجود عوامل متعدد موثر درونی و بیرونی ، موفقیت در کسب نتیجه، نیاز به انجام مهارت با درصد خطای بسیار پایینی دارد. یک خطای بسیار کوچک در شروع اجرا ممکن است به خطای بسیار بزرگی در نتیجه بیانجامد.

 

فصل اول - مبانی نظری آموزش تیراندازی به اهداف پروازی

 

در تیراندازی به اهداف پروازی به طور معمول با متغیرهای بسیار زیادی مواجهیم و به نظر میرسد کنترل همه آنها اگر نگوییم غیر ممکن ، بسیار دشوار است. قصد تیرانداز در یک مسابقه کسب امتیاز کامل است و این بدان معنی است که باید با کارایی کامل عمل نماید. اگر تیرانداز در شروع حرکت خود برای تعقیب هدف یک اشتباه هر چند بسیار کوچک انجام دهد مجموعه عوامل دست به دست هم خواهد داد و فاجعه خطا در "اصابت ساچمه به هدف" رخ خواهد داد.

 

از سوی دیگر تیراندازی به اهداف پروازی در زمره ورزشهای حاضر در المپیک به شمار میرود. باید بتوانیم با انتخاب روش مناسب در آموزش ورزشکاران، احتمال تکرار نتایج مورد انتظار را افزایش دهیم. آموختن توانایی تکرار ماهرانه، هدف آموزش و البته کاری دشوار است. تنها راه این است که از بین عوامل موثر، تا آنجا که ممکن است متغیرهای قابل کنترل بیشتری را ماهرانه در اختیار بگیریم.

 

کنترل برخی از متغیرها از محدوده توانایی ما خارج است. ما هرگز نمی توانیم شرایط آب و هوایی نامناسب را در هنگام مسابقه تغییر دهیم. نمی توانیم نور را کنترل کنیم. واقعیت این است که فهرست ناتوانایی های ما بسیار طولانی است. اما اگر از بین متغیرهای موجود بتوانیم بخش های قابل کنترل را مشخص و با تمرکز بر آنها مهارت لازم را بدست آوریم، قادر خواهیم بود توانایی های نامحدود سامانه هوش انسان را در کنترل سایر متغیرها به کار بریم.

 

با این الگو مهمترین اصل در کسب نتیجه مطلوب، از یک سو افزایش تعداد متغیرهای تحت کنترل و تلاش برای کاهش تعداد متغیرهای غیر قابل کنترل است و از سوی دیگر باید به متغیرهایی که با اطمینان بهتر و در زمان کوتاهتر و با تاثیر بیشتر بر تیراندازی اثر می گذارند اولویت دهیم. بدین ترتیب می توانیم مسئله پیچیده خود را به تعدادی مسئله ساده تبدیل کنیم.

 

نتیجه این الگو ما را به توجه به مهارتهای پایه هدایت می کند و قدم اول مانند هر ورزش تخصصی دیگری یادگیری مهارت های پایه است.

 

به یاد داشته باشیم که موضوع توانایی تکرار نتایج تنها مسئله تیراندازان ایرانی نیست. تمامی قهرمانان در تمامی کشورهای جهان به دنبال همین هدف هستند. رشته های تیراندازی به اهداف پروازی در این زمینه تفاوت آشکاری با رشته های تیراندازی به اهداف ثابت دارند. واضح است که تکرار نتایج مناسب در رشته های اهداف پروازی دشوارتر از بسیاری از رشته های اهداف ثابت است (وجود عوامل محیطی).

 توجه به تفاوتهای اساسی موجود در نحوه اجرای مهارت در تیراندازی به اهداف پروازی با سایر رشته های تیراندازی می تواند پایه طراحی برنامه های تمرینات اختصاصی در این ورزش باشد.

 نکته آخر در این بخش این است که برخلاف بسیاری از رشته های ورزشی موفقیت در کسب عنوان جهانی یا آسیایی ارتباطی با خوش اقبالی ندارد.

 

در مسابقاتی که بر اساس الگوی حذفی برگزار می شود مانند رشته کمان ممکن است ورزشکار با خوش اقبالی و مسابقه با حریفان ضعیف تر از خود، شانس آمدن به مرحله بعد را پیدا کند[iv]. ولی در مسابقات تیراندازی به اهداف پروازی، همه تیراندازان در طی چند دور مسابقه به جمع آوری امتیاز می پردازند. مهم نیست که تیرانداز کناری شما دارای چه سطحی است. گاهی اوقات شما در حال مسابقه با 200 تیرانداز هستید .ممکن است از گروه یا تیراندازان اطراف شما هیچ یک به دور پایانی راه پیدا نکند و یا تمامی راه یافتگان به دور پایانی از گروه یا تیراندازان اطراف شما باشند. جمع شدن امتیازات همه دورها و انتخاب تیراندازان حاضر در مرحله نهایی بر اساس جمع امتیاز، وجه تمایز این رشته ها با سایر رشته های ورزشی [v]است. چنین شرایطی ضرورت تکیه بر کسب مهارت کامل را دوچندان می کند.

 

مدل های نظری متعددی برای توضیح روش کسب مهارت وجود دارند. مهم این است که در هر رشته و موضوع زمینه نظری ماسب توسط کارشناسان و در تناسب با موضوع انتخاب  شوند

 

این تعریف بسیار شبیه تعریفی است که در نظریه آشوب (Chaos theory) به آن اشاره می شود. به طور خلاصه بر اساس این نظریه در برخی توابع غیر خطی که متغیرهای زیادی در تعیین نتیجه تابع دخالت دارند، تغییر جزیی یک متغیر می تواند منجر به تغییر غیر منتظره بسیار بزرگی در نتیجه تابع شود. این نظریه می تواند تا حد زیادی مشکلات مربوط به سامانه هایی را توضیح دهد که با کارایی بالا عمل می کنند.

 به طور مثال علی رغم همه پیشرفت های علمی و استفاده از ابرکامپیوترهای فوق سریع، احتمال صحت پیش بینی وضع آب و هوا برای بیش از 3 روز، بسیار کم است. چرا که تغییر کوچکی در یکی از متغیرها می تواند سامانه را به عملکردی متفاوت وادار کند.

عنوان مقاله ادوارد لورنتس در صد سی و نهمین اجلاس IIIS در سال ۱۹۷۲ این بود: «آیا بال‌زدن پروانه‌ای در برزیل می‌تواند باعث ایجاد تندباد در تگزاس شود؟ اثر پروانه ای نام پدیده ای است که به دلیل حساسیت سامانه های آشوب‌ ناک به شرایط اولیه ایجاد می‌شود. این پدیده به این اشاره می‌کند که تغییری کوچک در یک سیستم آشوب‌ ناک چون جو سیاره‌ی زمین (مثلاً بال‌زدن پروانه) می‌تواند باعث تغییرات شدید (وقوع توفان در کشوری دیگر) در آینده شود.

عبارت عامیانه «اثر پروانه ای» در زبان تخصصی نظریه آشوب، «وابستگی حساس به شرایط اولیه» ترجمه می شود.

 

به غیر از آب و هوا، در سیستمهای پویای دیگر نیز حساسیت به شرایط اولیه به چشم می خورد. یک مثال ساده، توپی است که در قله کوهی قرار گرفته. این توپ با ضربه بسیار کمی، بسته به اینکه ضربه از چه جهتی زده شده باشد، می تواند به هرکدام از دره های اطراف سقوط کند. (نقل از Wikipedia)

 

اشتباه نشود. کسب موفقیت در عرصه بین المللی بدون مهارت غیر ممکن است. موضوع مورد بحث، تفاوت بین دشوار و دشوارتر است.

 

متاسفانه کمی آشنایی رسانه ها با رشته هایی مانند تیراندازی موجب شده تا نتایج ورزشکاران این رشته ها در عرصه بین المللی به درستی تفسیر نشود. در رشته ای مانند کشتی تعداد ورزشکاران شرکت کننده در یک وزن به ندرت از 20 نفر فراتر خواهد رفت. با یک استراحت و یک برد ورزشکار حداقل در میان 5 نفر برتر قرار خواهد گرفت.

 در تیراندازی چنین اتفاقی نمی افتد. بگذارید مثالی بزنم. در جریان مسابقات مصر یکی از تیراندازان ایرانی در دو دور از 5 دور مسابقه نتایج خوبی بدست نیاورد ولی در سه دور پایانی مسابقه چهارمین نتیجه برتر را در میان 120 ورزشکار شرکت کننده کسب نمود. امتیاز این ورزشکار در مجموع معادل رتبه 72 قرار گرفت.